Güz dedesi olarak adlandırılan, Alevi Türkmenlere özgü bu kutlamalar 15 Ağustos'u içine alan haftada yapılır.
Günümüzde Hacı Bektaş-i Veli'yi anma haftası diye bilinen bu inançsal gelenek, aslında Hıdrellez'de olduğu gibi biz Türklerin eski inançlarına dayanmaktadır.
Araştırmalara göre Türkmenler günümüzde Güz dedesi dediğimiz Yaz sonu, Güz başlangıcı kurbanını Gök Tanrı için kesmektedir. Orta Asya'da Türkler-Türkmenler yaz boyunca elde ettikleri nimetleri (Tahıl, sebze, meyve, bakliyat gibi) havayı ısıtıp olgunlaştırarak kendilerine sunduğuna inandıkları Gök Tanrıya kurbanlarını, Gök Tanrıya daha çabuk ulaşması için dağ zirvelerinde ya da yüksek tepelerde keserler, kurban kestikleri yerlere de Gök Tanrının yaklaşan kış aylarında sığınıp, korunabilmesi için bir kişinin sığacağı büyüklükte evler yaparlarmış. İşte günümüzde dağ zirvelerinde, yüksek tepeler üzerinde bulunan Dedeler (Yatırlar) bu evleri temsil etmektedir. Daha sonra İslamın Türk inançlarının içine girmesiyle bu Yatırlara başka başka anlamlar yüklenmiştir.
İşte bu kutlamalar o günlerden günümüze Alevi Türkmenlerde sürdürülmektedir.
Eski takvimlere göre Ağustos sonu Eylül başına denk gelen hafta yapılan kutlamalar, zaman içerisinde yeni takvimin 15 Ağustos haftasında yapılmaya başlanmıştır.
Mehmet Biçer